PETRÓGLIFO DA TRAVESADA

DESCOBRIMENTO, MORTE, RESURRECCIÓN E REENCARNACION DO PETRÓGLIFO DA TRAVESADA.

Petróglifo da Travesada. Restitución fotogramétrica

DESCOBRIMENTO

En novembro de 1973, comuniquei o Museo de Pontevedra o achado de un novo petróglifo na Travesada, parroquia de Santo Adrián de Cobres no Concello de Vilaboa, Pontevedra, según quedou rexistrado no ficheiro da catalogación Arqueolóxica e Artistica que o por entón Secretario do Museo, Alfredo Garcia Alén, mantiña na dita entidade, e que posteriormente serviu de base para o ficheiro que a Xunta de Galicia incorporou a Catalogación do Patrimonio.

Ficha orixinal do Museo de Pontevedra con autógrafo de Garcia Alén.

MORTE

Tres anos despois, engadiu do seu puño e letra: Destruído por la autopista en 1976.

Foi esta a data oficial da sua “defunción”

Catro anos despois en 1980, na publicación da Fundación “Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa” Grabados rupestres de la provincia de Pontevedra cuxa autoría compartiu con Antonio de la Peña Santos, xa se recolle que posiblemente fora destruido.

Garcia Alén e de la Peña Santos, 1980. Grabados Rupestres de la Provincia de Pontevedra, Pag 117

Do dito petróglifo non fora publicada ningunha reproducción, nin calco algún, até onde fun quén de rastrexar.

Fai uns dias intentei comprobar si a nova da sua destrucción e certa e fun a intentar certificalo, toda vez que xa non figuraba na bibliografia nin no Plan Xeral de Ordenación Municipal do Concello de Vilaboa e cal foi a miña sorpresa o atopalo no sitio onde o vira coarenta e seis anos atrás.

RESURRECCIÓN

Certamente estaba apenas a cinco metros do talude que se fixera para a construcción da AP 9, pero estaba a salvo. Fixen o levantamento fotogramétrico coa intención de dalo de novo a coñecer, ou sexa proceder a sua resurrección. 

Foi entón cando buscando as ubicacións dos petróglifos que figuran no dito PXOM de Vilaboa, dei con un denominado do Matiño, cuxa ubicación coincidia co que estaba buscando.

REENCARNACIÓN

¿Como e quen fora responsable da sua reencarnación con outro nome?

No mismo inventario do PXOM estaba a resposta:

“Segundo Lomba Portela e García-Lastra Merino (1988) "piedra plana que destaca poco del nivel del suelo y que está asentada sobre otra. Se localiza en unha zona de penedo donde son muy numerosas las piedras sueltas. Los motivos grabados consisten en una cazoleta profunda junto con otras siete de menor profundidad. Al lado hay un motivo que podría interpretarse como una pileta pero también como unha huella de pie, es de surco profundo. Alrededor de la cazoleta hay pintado un círculo amarillo."

Non é agradable ter que criticar a mala praxe de persoas as cales axudei en tempos pretéritos a labrarse un oco na arqueoloxía galega, mais compre non deixalo no esquecemento en estes dias onde os “escaladores” son caseque a norma, e o mesmo tempo que sirvan como contraste os que foron e son quen de recoñecer a miña desinteresada contribución os seus traballos.

Durante os anos 70 e principios dos 80 do século pasado, tiven a fortuna de atopar unha grande cantidade de xacementos arqueolóxicos, moitos deles singulares e moi novedosos no panorama da arqueolóxía galega. De todos eles dei conta o Museo de Pontevedra, coa intención de inventarialos e o mesmo tempo que servíse para a sua salvagarda e protección.

No ano 1981, despois do falecemento do Secretario do Museo, Alfredo Garcia Alén, un grupo de colaboradores do Museo creou o Grupo de Arqueoloxía que levou o seu nome, e entre os seus membros figuraba a arqueóloga Montserrat Garcia Lastra Merino coa que participara en algunha excavación promovida por dito grupo.

No 1982 dirixiu a excavación de un xacemento campaniforme na Chan da Armada en Vilaboa que eu localizara e lle ensinara un ano antes. Non tivo nin o detalle de invitarme a dita excavación, pero o que mais me doeu foi que na publicación dos resultados nin tivo a decencia de citarme como descobridor.

Monteserrat Garcia Lastra Merino, Ultimas investigaciones de la cerámica campaniforme en la Provincia de Pontevedra

Evidentemente a relación que eu consideraba de amizade desapareceu, xa que pola sua parte non había mais interese que aproveitamento do meu traballo.

E só así pode entenderse o feito que sete anos despois, cando realiza unha catalogación arqueolóxica, describa a rocha caseque coas mesmas verbas con que aparece no ficheiro do Museo ou na publicación de Garcia Alén e Peña Santos, pero obviando o nome con que estaba publicado e rebautizandoo como do Matiño, como si estivese inédito, e así engordar o seu curriculum, esquecendo o dano que se estaba a facer a os investigadores que poideran estar interesados no dito petróglifo e que levou a dalo por desaparacido.